PCOS म्हणजे नेमकं काय? कारणं, लक्षणं आणि उपाय!

PCOS म्हणजे काय?

PCOS म्हणजे Polycystic Ovary Syndrome – हा एक हार्मोनल सिंड्रोम आहे ज्यामध्ये अंडाशय योग्यरित्या अंडी (eggs) तयार करत नाही. त्यात पुरुष हार्मोन्स (androgens) जास्त तयार होतात आणि अंडाशयात बारीक सिस्ट (पुटकळ्या) तयार होतात.

ही स्थिती संपूर्ण शरीरावर परिणाम करू शकते — विशेषतः menstrual cycle, fertility (गर्भधारणा), वजन, त्वचा, केस यावर.

—

📌 PCOS ची प्रमुख कारणं:

1. Insulin resistance (इन्सुलिन विरोध)

2. हार्मोनल असंतुलन (अँड्रोजेन्स वाढलेले)

3. वंशपरंपरागत (genetic predisposition)

4. जास्त processed food आणि साखर

5. सततचा ताण (chronic stress)

6. उणे झोप आणि कमी व्यायाम

 

🔍 PCOS ची लक्षणं:

लक्षण स्पष्टीकरण

❌ अनियमित पाळी महिन्याला पाळी न येणे किंवा उशिराने येणे
💇 केस गळणे डोक्यावरून केस विरळ होणे
😰 चेहऱ्यावर केस ओठ, हनुवटीवर पुरुषांसारखे केस
⚖️ वजन वाढणे विशेषतः पोटाभोवती चरबी
🧴 त्वचेचे बदल तेलकट त्वचा, पिंपल्स, काळे ठिपके
🚫 गर्भधारणेची अडचण ओव्ह्युलेशन न होण्यामुळे

 

💊 PCOS वर औषधं (Allopathy):

औषध काम

• Metformin ब्लड शुगर आणि वजन कमी करण्यात मदत
  OCPs (Hormonal pills) पाळी नियमित ठेवणे, अँड्रोजन नियंत्रण
  Spironolactone केसगळती आणि unwanted hair साठी
  Clomiphene (Clomid) गर्भधारणा वाढवण्यासाठी ovulation साठी
• ⚠️ डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय औषध घेऊ नका.

 

🧘‍♀️ PCOS वर नैसर्गिक उपाय:

🥗 आहार बदल:

• कमी साखर व कमी कार्ब (Low GI foods)
• भरपूर फायबर: ओट्स, फळं, भाज्या
• Protein भरपूर घ्या: मूग, डाळी, अंडी
• Healthy fats: नारळ तेल, बदाम, अक्रोड

🏃‍♀️ व्यायाम:

• रोज किमान 30 मिनिटं चालणं / योगा / झुंबा
• स्ट्रेचिंग आणि पेल्विक योगासनं
• 😌 स्ट्रेस कमी करा:
• पुरेशी झोप – रात्री १० ते ६ झोपेचा आदर्श वेळ

 

🌿 आयुर्वेदिक उपाय:

औषधी फायदे

अश्वगंधा तणाव कमी करतो

              शतावरी हार्मोन संतुलनमे

             मेथी दाणे PCOS reversal साठी

             मका कुट (Licorice) अँड्रोजेन्स कमी करतो

🍽️ PCOS साठी नमुना आहार योजना (Diet Chart)

वेळ आहार

• सकाळी उठल्यावर मेथी दाण्याचे पाणी / ग्रीन टी
  न्याहारी मूग डाळ चिल्ला + नारळ चटणी
  मधल्या वेळेस एक फळ (पपई / सफरचंद)
  दुपारचं जेवण भात कमी, भरपूर भाज्या, डाळ
  संध्याकाळ भिजवलेले बदाम + लिंबूपाणी
  रात्रीचं जेवण सूप + रोटी + साले काढलेली भाजी
  झोपण्याआधी हळदीचं दूध / त्रिफळा पाणी

 

📣 महत्त्वाचे टिप्स:

• महिन्यातून एकदा वजन मोजा
• प्रगतीसाठी डायरी ठेवा
• पाळी ३ महिन्यांपेक्षा जास्त वेळ थांबली तर डॉक्टरांना भेटा

 

✅ नियमित राहा, सावरू शकता!

PCOS ही बरी होऊ शकणारी स्थिती आहे — नियमित आहार, व्यायाम, मनशांती आणि डॉक्टरांचा सल्ला घेतला तर शरीर पुन्हा संतुलित होतं.

—